Νεοαττικιστές – Δημοτικιστές
Μια ομάδα λογίων, οι νεοαττικιστές, πίστευαν ότι η πολιτισμική αναγέννηση του απελευθερωμένου έθνους έπρεπε να βασιστεί στα αρχαία ελληνικά. Επειδή όμως αυτό ήταν αδύνατο, επινόησαν μια τεχνητή γλώσσα, την αρχαΐζουσα ή νεοαττικιστική, η οποία έμοιαζε αρκετά με την αττική διάλεκτο.
Ο Αδαμάντιος Κοραής προσπάθησε να απλοποιήσει τη νέα αυτή γλώσσα και να την «καθαρίσει» από τις σλαβικές και τουρκικές λέξεις. Έτσι σχημάτισε μια νέα γλώσσα, την καθαρεύουσα. Η τελευταία υιοθετήθηκε στα πρώτα επίσημα έγγραφα του ελληνικού κράτους. Η γλώσσα αυτή όμως δεν μιλιόταν από τον απλό λαό.
Ο Γιάννης Ψυχάρης ήταν ο πρώτος που οργάνωσε την ομιλούμενη γλώσσα (την επονομαζόμενη παλαιά δημοτική) η οποία αποτελούσε εξέλιξη της αττικής διαλέκτου, διά μέσου της αλεξανδρινής κοινής και της βυζαντινής γλώσσας. Η προσπάθειά του αυτή καυτηριάστηκε από τους λόγιους οπαδούς της καθαρεύουσας, οι οποίοι δεν δίσταζαν να επιτεθούν στους δημοτικιστές κατηγορώντας τους ως ραδιούργους υπονομευτές που ανοίγουν δρόμο στη σλαβική εξάπλωση σε βάρος του ελληνισμού.
Η παρέμβαση του τύπου στη διαμάχη
Η εφημερίδα «Ακρόπολις» βρέθηκε στο στόχαστρο των αρχαϊστών με την απόφαση της διεύθυνσης να δημοσιεύσει τα Ιερά Ευαγγέλια στη δημοτική γλώσσα. Το Ευαγγέλιο στη δημοτική γλώσσα Το γλωσσικό ζήτημα οξύνθηκε επικίνδυνα όταν ο συγγραφέας Αλέξανδρος Πάλλης απέδωσε στη δημοτική τα Ιερά Ευαγγέλια. Το έργο του εκτυπώθηκε το 1901 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, με έξοδα της βασίλισσας Όλγας. Κυκλοφόρησε σε μικρό αριθμό αντιτύπων, μεταξύ των ελλήνων ομογενών.
Η πρώτη ωστόσο μεταφραστική απόπειρα των Ευαγγελίων είχε γίνει τρία χρόνια νωρίτερα από την Ιουλία-Σωμάκη-Καρόλου, κατόπιν εντολής της βασίλισσας. Η κίνηση του Πάλλη χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα τολμηρή αν σκεφτούμε ότι η ορθόδοξη Εκκλησία είχε απαγορεύσει με την ποινή του αναθέματος κάθε απόπειρα απόδοσης των Ευαγγελίων στη δημοτική.
Τον Οκτώβριο του 1901 ο προοδευτικός διευθυντής της εφημερίδας «Ακρόπολις» Βλάσης Γαβριηλίδης αποφάσισε να δημοσιεύσει σε συνέχειες το έργο του Πάλλη. Για τη δημοσίευση αυτή είχε συμφωνήσει και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Προκόπιος. Εισβολή αγανακτισμένων στην εφημερίδα Ακρόπολις και διαδηλώσεις. Ωστόσο, οι αντιδράσεις προήλθαν από τους φοιτητές της πρωτεύουσας, μετά από παρακίνηση πολλών αρχαϊστών καθηγητών.
Η εμπλοκή στο κάλεσμα των καθηγητών
Στις 2 Νοεμβρίου, περίπου 500 φοιτητές εισέβαλαν στα γραφεία της «Ακρόπολις» και απαίτησαν τη διακοπή των δημοσιεύσεων των Ευαγγελίων. Αποσύρθηκαν μετά τις αυθαίρετες διαβεβαιώσεις του διευθυντή της Αστυνομίας ότι οι δημοσιεύσεις δεν θα επαναλαμβάνονταν. Ωστόσο, ο Γαβριηλίδης συνέχισε.
Στις 3 και 4 Νοεμβρίου εκατοντάδες φοιτητές διαδήλωσαν στο κέντρο της Αθήνας. Δεν περιορίστηκαν όμως σ’ αυτό. Ζήτησαν την επέμβαση του Πατριάρχη Ιωακείμ Γ΄, τον αφορισμό του Πάλλη και την αποπομπή του Αρχιεπισκόπου.
Ο συντηρητικός Τύπος συντάσσεται με τους εχθρούς της δημοτικής Οι συντηρητικές εφημερίδες «Εμπρός», «Σκριπ» και «Καιροί» κατέκριναν την «Ακρόπολη», συστρατεύθηκαν με τους φοιτητές και ανήγαγαν με πηχυαίους τίτλους το θέμα σε εθνικό. Καθημερινά φανάτιζαν τους αναγνώστες με την άποψη ότι η μετάφραση των Ευαγγελίων ήταν έργο των σλάβων εχθρών της πατρίδας. Ταυτόχρονα υπενθύμιζαν με νόημα τη ρωσική καταγωγή της βασίλισσας Όλγας.
Η εφημερίδα «Εμπρός» αναφέρεται στην αιματηρή φοιτητική διαδήλωση με τίτλους «Ημέρα πένθους» και «Ημέρα μαχών και αίματος»
Ο ρόλος των πολιτικών και της Εκκλησίας
Η παράταξη του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, η οποία βρισκόταν στην αντιπολίτευση, δεν έχασε την ευκαιρία να οξύνει τα πνεύματα, προσδοκώντας την πτώση της κυβέρνησης Θεοτόκη.
Στις 7 Νοεμβρίου μια ογκώδης διαδήλωση κατά της μετάφρασης των Ευαγγελίων συντάραξε την Αθήνα. Ομάδες έξαλλων διαδηλωτών προσπάθησαν να εισβάλλουν στη Βουλή και στην Αρχιεπισκοπή. Η Χωροφυλακή έχασε την ψυχραιμία της και απάντησε με τα όπλα. Ο απολογισμός των συμπλοκών στα αιματηρά «Ευαγγελικά» ήταν 8 νεκροί και 72 τραυματίες.
Όπως ήταν επόμενο, η κυβέρνηση Θεοτόκη παραιτήθηκε. Το ίδιο αναγκάστηκε να πράξει και ο Αρχιεπίσκοπος Προκόπιος. Η «Ακρόπολις» διέκοψε τη δημοσίευση και ζήτησε συγγνώμη από τους φοιτητές, δηλώνοντας ότι η εφημερίδα παραμένει «πολέμιος αμείλικτος παντός φρονούντως αντεθνικώς και ατίμως ότι το Ευαγγέλιον πρέπει να αναγιγνώσκεται εν ταις εκκλησίαις εις άλλην τινά γλώσσαν πλην εκείνης εις την οποίαν εγράφη υπό των Θεοπνεύστων ανδρών».
Την αρχική απεικόνιση εντόπισε ο Θεόδωρος Μεταλληνός. Δείχνει τις φοιτητικές αναταραχές κατά τα «Ευαγγελικά» στην Πλατεία Κλαυθμώνος. 8 Νοεμβρίου 1901.
Πηγή αρχικής εικόνας: Wikimedia Commons…
No comments:
Post a Comment